Een solide financieel beheer, zowel privé als zakelijk, vereist een proactieve houding ten aanzien van de fiscale omgeving. De overheid herziet voortdurend de belastingen op vermogen, en de aangekondigde wijzigingen voor 2026 markeren een significante verschuiving in de heffing in box 3. Deze aanpassingen hebben directe implicaties voor de financiële planning van particulieren, gezinnen en ondernemers. Een effectieve spaarstrategie of beleggingsstrategie is niet langer enkel gericht op het maximaliseren van rendement, maar ook op het mitigeren van een toenemende belastingdruk. Dit artikel biedt een diepgaande analyse van de veranderingen en de strategische overwegingen die hieruit voortvloeien.
De heffing over privévermogen in Nederland is geconcentreerd in box 3 van de inkomstenbelasting. De structuur van deze heffing is fundamenteel anders dan bij andere inkomstenbronnen. De vermogensbelasting is niet gebaseerd op het daadwerkelijk gerealiseerde rendement, zoals rente of dividend, maar op een forfaitair ofwel fictief rendement. De fiscus hanteert een verondersteld rendementspercentage over de zogenoemde 'grondslag sparen en beleggen' – de waarde van bezittingen minus schulden op de peildatum van 1 januari.
Voor ondernemers is hierbij een strikte scheiding tussen het vermogen op een zakelijkbankrekening en privévermogen van groot belang. Alleen het vermogen dat niet direct dienstbaar is aan de onderneming, zoals overtollige liquide middelen die naar een privé betaalrekening zijn overgemaakt, wordt tot de grondslag van box 3 gerekend. Deze afbakening is een strategisch aandachtspunt in de financiële planning.
De plannen voor 2026 duiden op een aanzienlijke verzwaring van de lasten in box 3. De twee belangrijkste variabelen die worden aangepast, zijn het belastingtarief en het heffingsvrij vermogen. Het tarief dat wordt geheven over het berekende fictieve rendement stijgt naar verwachting van 34% in 2025 naar 36% in 2026.
Tegelijkertijd wordt de vrijstelling, het heffingsvrij vermogen, juist verlaagd. Voor 2025 is dit nog € 57.684 per persoon, maar voor 2026 wordt dit bijgesteld naar € 51.396. Voor fiscale partners daalt de gezamenlijke vrijstelling van € 115.368 naar € 102.792. De combinatie van een hoger tarief en een lagere vrijstelling zorgt ervoor dat meer mensen vermogensbelasting gaan betalen, en dat degenen die dat al deden, een hogere aanslag kunnen verwachten. Deze maatregelen zijn onderdeel van het Belastingplan, waarvan de details en achtergronden te vinden zijn in publicaties van onder meer het Financieele Dagblad.
Een fundamenteel onderdeel van het huidige box 3-stelsel is de categorisering van vermogen. De fiscus maakt een strikt onderscheid tussen banktegoeden (zoals spaargeld op een bankrekening of deposito) en overige bezittingen (zoals aandelen, vastgoed en cryptocurrency). Voor spaartegoeden wordt een laag fictief rendement gehanteerd, dat aansluit bij de actuele spaarrentes. Voor de categorie ‘overige bezittingen’ wordt echter een veel hoger fictief rendement verondersteld. Voor 2026 stijgt dit percentage fors naar 7,78%.
Dit heeft grote gevolgen voor iedereen die belegt. Je bezit in crypto, zoals Bitcoin of Ethereum, wordt door de fiscus gezien als een belegging en valt dus in deze zwaarst belaste categorie. Voor de aangifte moet je de waarde van je cryptovaluta op 1 januari opgeven, gebaseerd op de koers van het platform dat je gebruikt. Dit vereist een nauwkeurige administratie.
Ondanks de verhoogde druk zijn er nog steeds legale manieren om je belastbare vermogen in box 3 te verlagen. Dit zijn geen schimmige sluiproutes, maar door de overheid ingestelde regelingen om bepaald gedrag te stimuleren. Een bekende route is pensioenbeleggen. Zowel voor particulieren in loondienst als voor ondernemers geldt dat inleg op een geblokkeerde pensioenrekening (lijfrente) niet meetelt voor de vermogensbelasting. Dit is een aanzienlijk belastingvoordeel en een effectieve manier om belastingvrij vermogen op te bouwen voor je oudedag.
Een andere interessante optie is groensparen of groenbeleggen. Voor investeringen in door de overheid erkende duurzaam projecten geldt een extra vrijstelling in box 3. Hoewel dit voordeel wordt afgebouwd, kun je er in 2026 nog van profiteren. Informatieplatform Wijzer in geldzaken biedt hierover vaak heldere en praktische uitleg.
Om de impact te illustreren, kunnen we de belastingenberekenen. Stel, je bent een ondernemer met een fiscale partner. Op 1 januari 2026 hebben jullie privé een vermogen van € 200.000, bestaande uit € 100.000 spaargeld en € 100.000 aan beleggingen (inclusief crypto). Jullie gezamenlijke vrijstelling is € 102.792. Van de € 100.000 spaargeld valt € 97.208 in de vrijstelling. Er resteert dan nog een vrijstelling van € 5.584 voor de beleggingen. Het belastbare deel van het spaargeld is € 2.792, en van de beleggingen € 94.416. Over deze bedragen wordt het respectievelijke fictieve rendement berekend (bijvoorbeeld 1% voor sparen en 7,78% voor beleggen). De som van deze rendementen vormt de grondslag, waarover je 36% belasting betaalt. Deze complexe berekening toont aan hoe belangrijk een goede spaarstrategie en beleggingsstrategie zijn.
De fiscale behandeling van vermogen raakt ook de planning voor de lange termijn, zoals sparen voor een kind. Het vermogen van een minderjarig kind wordt tot diens achttiende verjaardag bij het vermogen van de ouders opgeteld. Het openen van een aparte betaalrekening of spaarrekening voor je kind heeft dus geen direct belastingvoordeel voor je eigen box 3-heffing. Voor ondernemers geldt dat een heldere scheiding tussen zakelijk en privévermogen van groot belang is om de heffing correct te kunnen bepalen. Door overtollige liquide middelen uit de onderneming als dividend uit te keren, kan het privévermogen in box 3 toenemen. Het is een constante afweging waar het geld het meest optimaal geparkeerd kan worden.
De aanscherping van de vermogensbelasting in 2026 is een duidelijk signaal dat de overheid de lasten op kapitaal verhoogt. Dit vraagt om een proactieve houding van zowel particulieren als ondernemers. Het simpelweg aanhouden van geld op een bankrekening boven het heffingsvrij vermogen wordt fiscaal steeds minder aantrekkelijk. Het is daarom belangrijker dan ooit om een bewuste spaarstrategie en beleggingsstrategie te hanteren, waarbij je optimaal gebruikmaakt van de beschikbare vrijstellingen voor bijvoorbeeld je pensioen en duurzaam investeringen. Een helder inzicht in de regels stelt je in staat om je financiële toekomst vorm te geven, in plaats van door de fiscus verrast te worden.
In deze video wordt uitgelegd wat de belastingval van 2026 in Nederland inhoudt en wat elke ondernemer en investeerder moet weten.
